Saltu al enhavo

мочь

El Vikivortaro
Lingva artikolo priskribas
kelkajn vortojn.
konjugacio nuntempo estonteco pasinteco imperativo
mi могу́ буду мочь мог
могла́
vi мо́жешь будешь мочь мог
могла́
моги́(parola)
li, ŝi, ĝi мо́жет будет мочь мог
могла́
могло́
ni мо́жем будем мочь могли́
Vi мо́жете будете мочь могли́ моги́те(parola)
ili мо́гут будут мочь могли́
aktiva participo (nuntempo) могу́щий
aktiva participo (pasinteco) мо́гший
gerundio (nuntempo)
gerundio (pasinteco) мо́гши

Verbo, imperfektiva, netransitiva, tipo de konjugacio laŭ A. Zaliznjak — 8c/b. Imperativo formiĝas malfacile. Respondeca perfektiva verbo — смочь.

Vorterseparo
мочь

Radiko -мочь-.

Prononco
IFA mot͡ɕ 
Sono :(lingvo -ru-)
(dosiero)

Signifoj

[redakti]
[1] Накормить может каждый [Manĝigi povas ĉiu.]
[1] Без революционной теории не может быть революционного движения [Sen revolucia teorio ne povas esti revolucia movado.]
[1] Металлист, помни, что самую существенную помощь фронту можешь дать только ты [Metalisto, memoru, ke la plej gravan helpon al la fronto povas doni nur vi.]
[1] povi, esti kapabla ion fari
  • ◆ Та мука для него будет самая страшная: ибо для человека нет большей муки, как хотеть отмстить, и не мочь отмстить. Н. В. Гоголь, «Вечера на хуторе близ Диканьки», 1831–1832 j.
  • Tiu turmento por li estos plej terura: ĉar por homo ne ekzistas plej granda turmento, ol deziri venĝi, sed ne povi venĝi. Nikolao Gogol. Vesperoj ĉe vilaĝeto apud Dikanko. 1831-1832.
  • ◆ За человека этого не может сделать никто ― ни Бог, ни дьявол, только он сам. Василь Быков, «Бедные люди», 1998 j.
  • Anstataŭ homo tion povas fari neniu ― nek dio, nek diablo, nur li mem. Vasil Bikov. Povraj homoj. 1998.
[2] havi eblecon, permeson ion fari
  • ◆ Дышать свежим воздухом он мог только в определённые часы, разрешаемые тюремным начальством. А. И. Солженицын, «В круге первом», 1968 j.
  • Spiri freŝan aeron li povis nur en definitaj horoj, permesitaj de prizona estraro. Aleksandr Solĵenicin. En la rondo unua. 1968.
[3] scipovi ion fari
  • ◆ И даже спустя много лет, сейчас, он с закрытыми глазами может нарисовать очертания острова Хоккайдо. Эдуард Лимонов, «У нас была Великая Эпоха», 1987 j.
  • Eĉ post pluraj jaroj, nun, li kun fermitaj okuloj povas skizi konturojn de la insulo Hokajdo. Eduard Limonov. Ni havis Grandan Epokon. 1987.
Deveno

Ĝi devenas de la praslava *mogti, de kiu interalie originas: la malnovrusa могу, мочи, la malnovslava могѫ, мошти (la malnovgreka δύνασθαι, ἰσχύειν), la ukraina можу, могти, мочи, la belorusa могцí, la bulgara мога, la serbokroata мо̀гу, мо̀ħи, la slovena mórem, móči, la ĉeĥa mohu, můžeš, mосi, la slovaka možem, moсť, la pola móc, mogę, la supresoraba móžu, móc, la malsupresoraba mogu, móc. Ĝi originas el la prahindeŭropa *mēgh-, *magh- (povi). La praslava *mogǫ, *mogti, postrestaĵo de neduobligita perfekto de atematika verbo. Plej proksima al ĝi estas la gota mаg (mi povas, mi kapablas; infinitivo: magan); videblas proksimeco al la litovaj mãgulas (plura), magùs (dezirinda), mė́gstu, mė́gti (mi ŝatas), la latva me^gt (mi povas, kutimi), la greka μηχανή (ilo), μῆχος (meza genro: ilo), en la dora dialekto μαχανά̄, μᾶχος.

Samsencaĵoj
[1] быть в состоянии
[2] —
[3] уметь
Hiperonimoj
[1]
Frazaĵoj
[1] еле можаху (apenaŭ kapaba; arkaismo, ŝerce uzata)
[2] может быть (povas esti)
[3] не можешь ― научим, не хочешь ― заставим (se vi ne povas ― ni instruos, se vi ne deziras ― ni igos; fama slogano, uzata en la sovetia armeo)
Derivaĵoj

Atributoj

[redakti]

Substantivo, neula, ina genro, 3-a deklinacio (tipo de deklinacio 8a laŭ klasifikado de A. A. Zaliznjak). Pluralaj formoj estas nur supozeblaj aŭ neuzataj.

kazo sing. plur.
nom. мочь мо́чи
gen. мо́чи мо́чей
dat. мо́чи мо́чам
ak. мочь мо́чи
inst. мо́чью мо́чами
pr. мо́чи мо́чах
мочь
Prononco
IFA mot͡ɕ 
Sono :(lingvo -ru-)
(dosiero)

Signifoj

[redakti]
[1] (familiara; arkaika) povo, ebleco, kapablo ion fari
  • ◆ И слышно не было ничего, потому что Сандро вопил во всю мочь: «Острова, острова, острова!» Аркадий Стругацкий, Борис Стругацкий, «Жук в муравейнике», 1979 j.
  • Kaj aŭdeblis nenio, ĉar Sandro kriegis tutforte: "Insuloj, insuloj, insuloj!" Arkadij kaj Boris Strugackij. Skarabo en formikejo. 1979.
  • ◆ Медведь терпел изо всей мочи, стонал, зубами скрипел и головой мотал ― не хотел говорить, ― а всё-таки Бычок его пересилил. Юрий Трифонов, «Дом на набережной», 1976 j.
  • Urso eltenis el la tuta forto, ĝemis, grincigis la dentojn kaj svingigis la kapon ― ne deziris paroli ― sed tamen Bovido superis lin. Juroj Trifonov. Domo sur kajo. 1976.
  • ◆ Корсаков засуетился, стал звонить изо всей мочи; люди сбежались; он стал поспешно одеваться. А. С. Пушкин, «Арап Петра Великого», 1828 j.
  • Korsakov ekhastis, eksonorigis tutforte; homoj alkuris; li komencis haste sin vesti. Aleksandr Puŝkin. Arabo de Petro la Granda. 1828.
  • ◆ Жорж тряхнул головой, похожий на жеребца, сладко зевнул во всю мочь. Олег Павлов, «Карагандинские девятины, или Повесть последних дней», 2001 j.
  • George skuigis la kapon, simila al ĉevalido, dolĉe oscedis tutforte. Oleg Pavlov. Naŭtaga funebro en Karagando, aŭ Novelo pri lastaj tagoj. 2001.
  • ◆ И повлеклись бедолаги своей мочью к летнику. Ю. М. Нагибин, «Огненный протопоп», 1972-1979 j.
  • Kaj ektrenis sin kompatinduloj per siaj fortoj al somera ripozejo. Jurij Nagibin. Flama ĉefpastro. 1972-1979.
  • ◆ Облекаю тебя полной мочью казнить и миловать». В. Я. Шишков, «Емельян Пугачев. Книга вторая. Ч. 1-2», 1939-1945 j.
  • Mi donas al vi plenan povon por puni kaj pardoni. V. Ja. Ŝiŝkov. Jemeljan Pugaĉjov. Vol. 2 Partoj 1-2. 1939-1945.
  • ◆ Мочи иногда нет, как болит! Ю. О. Домбровский, «Обезьяна приходит за своим черепом, часть 1», 1943-1958 j.
  • Mankas povo foje, tiom doloras! Jurij Dombrovskij. Simio venas por sia kranio. Parto 1. 1943-1958.
  • ◆ Нет, не в силах, нет мочи, ― шмыгая носом, продолжал Коровьев… М. А. Булгаков, «Мастер и Маргарита, часть 1», 1929-1940 j.
  • Ne, mankas fortoj ― snufante daŭrigis korovjev... Miĥail Bulgakov. La Majstro kaj Margarita. Parto 1. 1929-1940.
Samsencaĵoj
[1] сила
Kontraŭvortoj
[1] немочь
Derivaĵoj
Frazaĵoj
во всю мочь (per tuta forto, tutforte)
изо всей мочи (per tuta forto, tutforte)
что есть мочи (per tuta forto, tutforte)
мочи нет (mankas forto; esprimas ekstreman streĉiĝon, doloron ks)
Referencoj kaj literaturo