Helpo:IFA

El Vikivortaro

La IFA estas la Internacia Fonetika Alfabeto. (Angle IPA, International Phonetic Alphabet; france API, Alphabet phonétique international.)

La Internacia Fonetika Alfabeto estas alfabeto kiu celas povi reprezenti ĉiujn sonojn de ĉiu lingvo. Ĝi baziĝis sur la latina alfabeto, aldone de grekaj literoj kaj aliaj signoj.

Uzu la ŝablonon {{IFA}}, kaj ne enkonduku aliajn sistemojn pri elparolo.

Elparolo de esperantaj literoj[redakti]

Litero: a b c ĉ d e f g ĝ h ĥ i j ĵ k l m n o p r s ŝ t u ŭ v z
IFA: a b ʦ ʧ d e f g ʤ h x i j ʒ k l m n o p ɾ s ʃ t u w v z

Krampoj[redakti]

Konsonantoj elpulmaj[redakti]

  Lipa Langopinta Langomeza Gorĝa
  Dulipa Lipo-
denta
Denta Gingiva Post-
gingiva
Retro-
fleksa
Gingiv-
palata
Palata Vela Uvula Faringa/
epiglota
Glota
Plosivo pb   t d   ʈ ɖ   c ɟ k g q ɢ ʡ   ʔ  
Nazalo   m   ɱ     n     ɳ     ɲ   ŋ   ɴ    
Trilo  ʙ       r             ʀ ʜ ʢ  
Frapeto         ɾ     ɽ            
Frap. flanka         ɺ                
Frikativo ɸβ f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ h ɦ
Frik. flanka       ɬ ɮ                
Alproksimiĝo     ʋ     ɹ     ɻ     j   ɰ     h ɦ
(rondigita)               ɥ ʍ w      
Alp. flanka         l     ɭ     ʎ   ʟ      

Noto 1: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas voĉan konsonanton.
Noto 2: Ombritaj areoj reprezentas artikulaciojn juĝitajn maleblaj.
Noto 3: Alia elpulma konsonanto, ne en la tabelo, estas IFA [ɧ]  ([ʃ] samtempe kiel [x] – nur teoria)

Konsonantoj neelpulmaj[redakti]

Klakoj Voĉaj implosivoj Ejektivoj
ʘ Dulipa ɓ Dulipa ʼ (kiel en:)
ǀ Denta ɗ Gingiva Dulipa
ǃ Gingiva ʄ Palata Gingiva
ǂ Palata ɠ Vela Vela
ǁ (Gingiva) flanka ʛ Uvula Gingiva frikativa

Vokaloj kaj kvazaŭvokaloj[redakti]

Antaŭa Centra Malantaŭa
Kvazaŭvokala j ɥ ɰ w
Malvasta i y ɨ ʉ ɯ u
ɪ ʏ ʊ
Mezmalvasta e ø ɘ ɵ ɤ o
Meza ø̞ ə ɤ̞
Mezvasta ɛ œ ɜ ɞ ʌ ɔ
ɐ
Vasta æ ɶ ɑ ɒ
  a  

Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan sonon.

Supersegmentaĵoj[redakti]

ˈAkcento
ˌDuonakcento
ːLongeco
ˑDuon-longeco
˘Mallongegeco
.Silaba limo
|Malgranda akcentogrupo*
Granda akcentogrupo*
Kunligo**

*Laŭ la prefero de la aŭtoro, la marko de malgranda akcentogrupo povas ekz-e limigi eĉ silaboparon, aŭ marki intonacion de vortogrupo malpli longa, ol tia de la marko de granda akcentogrupo. Ekz-e, malgranda enhavu silaboparo kaj granda havu ĉiun vortakcenton, aŭ malgranda havu unu vortoakcenton, kaj granda estu prozodia grupo da malgrandaj.
**Vorto-fina sono komencas posta silabo

Tonoj kaj akcentoj[redakti]

e̋ or ˥Altega tono
é or ˦Alta tono
ē or ˧Meza tono
è or ˨Malalta tono
ȅ or ˩Malaltega tono
Altiĝanta tono
Malaltiĝanta tono
Tona malaltigo
Tona altigo
Tutfraza tona altigo
Tutfraza tona malaltigo

Oni povas kunmeti la tonojn, ekz-e alta altiĝanta IFA [e᷄] , malalta altiĝanta IFA [e᷅] , alta malltiĝanta IFA [e᷇] , malalta malaltiĝanta IFA [e᷆] , altiĝanta-malaltiĝanta IFA [e᷈]  k malaltiĝanta-altiĝanta IFA [e᷉] . Same per la tonoliteroj: IFA [e˧˥, e˩˧, e˥˧, e˧˩, e˨˦, e˥˦, e˧˥˧, e˩˨˩, e˦˩˧, e˨˩˦] , ktp.

Aliaj diakritiloj[redakti]

n̥ d̥ Senvoĉa b̤ a̤ Spire voĉa t̪ d̪ Denta
s̬ t̬ Norme voĉa b̰ a̰ Knare voĉa t̺ d̺ Langopinta
tʰ dʰ Aspiracia t̼ d̼ Lango-lipa t̻ d̻ Langoplataĵa
ɔ̹ Pli ronda tʷ dʷ Ronda veleco Nazaleco
ɔ̜ Malpli ronda tʲ dʲ Palateco dⁿ Nazala malpremo
Pli antaŭa tˠ dˠ Neronda veleco Flanka malpremo
Pli malantaŭa tˁ dˁ Faringeco Sen aŭdebla malpremo
Pli centra Aŭ veleco aŭ faringeco
Pli mezocentra Pli malvasta
ɹ̩ Silabokerno Pli vasta
Ne silabokerno Langobazo antaŭigita
ə˞ Roteco Langobazo malantaŭigita