unu

Esperanto

Deveno

• el la latina ūnus. La fina -u estas verŝaje analogie al la fina -u de tiu, kiu, ktp

 Numeralo

tri

Signifoj

1. la malplej granda kvanto eble da objektoj, kiuj ekzistas; la nombro da iu sola, la naturala nombro sekvanta post nul, kaj la bazo de nombri (1).

Ekzemploj

1. Oni havas unu kapon.
2. Ni ne povis vidi pli malproksime ol unu metron aŭ du antaŭen super la reloj.

Derivaĵoj

• un'
• unua
• unuope

Tradukoj

   

angla: 1. one (en) bulgara: 1. един (bg) ĉeĥa: 1. jeden (cs), jedne (cs) ĉina: 1. 一 (zh) franca: 1. un (fr) germana: 1. eins (de) gvarania: 1. peteĩ (gn) hebrea: 1. אחד (he) hispana: 1. uno (es)

hungara: 1. egy (hu) indonezia: satu → id, se- → id japana: 一つ → ja, 一 → ja kataluna: 1. un m (ca) mongola: 1. нэг (mn) nederlanda: 1. een (nl) pola: 1. jeden (pl) portugala: 1. um (pt) rumana: unu rusa: 1. один (ru) sarda: unu sveda: en → sv, ett → sv

 Adjektivo

Kazo	Ununombro	Plurnombro
Nominativo	unu
Akuzativo

Signifoj

1. unika

   celon ni ĉiuj havas unu kaj klaran

2. iu certa

   unu vidvino havis du filinojn

   en unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto

Rimarkoj: estas often dubinde, ĉu specifa uzo de 'unu' estas numerala aŭ adjektiva. Ne troviĝas la fleksioj *unuj aŭ *unun.

 Pronomo

Kazo	Ununombro	Plurnombro
Nominativo	unu (unun)	unuj
Akuzativo		unujn

Signifoj

1. unu iu, iu unu

   la pli juna [estis] unu el la plej belaj knabinoj

   unuj objektoj venis en unujn manojn, aliaj en aliajn manojn

Rimarkoj: ĉe la akuzativo, la plurnombra formo unujn estas norma, sed la logika ununombra formo unun estas rara, kvankam ĝi troviĝas ĉe kelkaj bonaj aŭtoroj

Referencoj kaj literaturo

• unu
•  unu
• Ĉefred. G. Waringhien, Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), SAT: Paris, 2005  "unu".
• Tatoeba, la fraza tradukvortaro, „unu“.
• La Simpla Vortaro, „unu“
•  unu

Fontoj kaj citaĵoj

rumana

 Numeralo

1. la nombro unu (1, I)

Vidu ankaŭ

zero < 1 < doi, două

unu, o