Vidi fonton por historio

{{vikipedio}}

=={{Lingvo|eo}}==
{{fundamenta}}
==={{Vortospeco|substantivo|eo}}===
[[Dosiero:history.jpg|thumb|[1] ''historio'']]
{{Deklinacio-eo}}

{{Vorterseparo}}
:histori/o

===={{Signifoj}}====
:[1] {{k|eo|F: scienco}} esplorado de kronologio de la pasintaj okazaĵoj de la homaro kaj de la sociaj faktoj
:: ''geografio kaj kronologio estas la du okuloj de la historio.''
:[2] Rakonto pri gravaj memorindaj okazaĵoj, kronologie aranĝitaj<ref name=refPV>{{PV}}</ref>
:: ''antikva historio; la historio de la Centjara milito, de Jesuo; la historio de nia vivo''<ref name=refZ>{{Z}}</ref>;
:: ''ilin vi konas el via Biblia historio''<ref name=refZ />.
:[3] Sufiĉe ampleksa kaj grava okazintaĵo<ref name=refPV />
:: ''mi rememorigis al vi la tutan historion''<ref name=refZ />;
:: ''ĝi (la agado de la Delegacio por alpreno de helpa L.I.) estas historio, pri kiu mi ne volas paroli''<ref name=refZ />;
:: ''kion vi diros pri tia historio?''<ref name=refZ />;
:: ''vi kuraĝas ankoraŭ agi tiamaniere post la historio de antaŭe!''<ref name=refZ />;
:: ''tra la tuta mondo li disportos la historion!''<ref name=refZ />.
:[4] Fantazia rakonto por amuzi aŭ doni moralan instruon<ref name=refPV />
:: ''en la tuta mondo neniu scias tiom multe da historioj, kiel la dio de dormo''<ref name=refZ />;
:: ''mi dankas vin, ke vi rakontas al la knabo historiojn''<ref name=refZ />;
:: ''la pli aĝaj jam postulas historiojn kun pli profunda enhavo''<ref name=refZ />;
:: ''li al gastoj historiojn diris belrakonte''{{ref-Grabowski}};
:: ''sed tio ĉi estas alia historio''
:[5] Mensoga rakonto<ref name=refPV />
:: ''li diros al vi cent aliajn samspecajn historiojn, kiujn li sonĝis''<ref name=refZ />;
:: ''vi havas la arogantecon rakonti al mi centon da malsaĝaj historioj!''<ref name=refZ />.

{{Sinonimoj}}
:[1] [[sociologio]]
:[2] analoj, kroniko
:[3] aventuro

{{Antonimoj}}
:[1] sentempeco

{{Hiperonimoj}}
:[1] [[scienco]]

{{Hiponimoj}}
:[1] dato

{{Esprimoj}}
:[1]

{{Derivaĵoj}}
:[[historia]]
:[[historieco]]
:[[historieto]]. Mallonga historia anekdoto.
:historiisto. Sciencisto pri historio: Tucidido estis la plej granda helena historiisto.
:antaŭhistorio = prahistorio 2 kaj 3.
:prahistorio
::[1] Studo de la originoj: ''la prahistorio de Tero.
:[2] Periodo de tempo inter la ekhomiĝo kaj la apero de skribaj dokumentoj.
:[3] La responda scienco. ☞ paleolitiko, mezolitiko, neolitiko.
:[4] prahistoria. Rilata al la prahistorio: la prahistoriaj civilizacioj, bestoj.
:[5] prehistorio = prahistorio 2 kaj 3.
:protohistorio
:[1] Transira periodo inter prahistorio kaj historio, kiam ekzistis nur nerektaj skribaj dokumentoj pri la koncernaj homaj socioj.
:[2] La responda scienco.
:arthistorio. Parto de la historio, kiu studas la evoluon de la arto.
:literaturhistorio. Scienco, pri la esploro de la historio kaj kondiĉoj de la literaturo aŭ tra la tempo en unu lando, aŭ en pluraj landoj je la sama epoko (kompara literaturhistorio).
:mondhistorio. Speco de historio, kiu prezentas la disvolviĝon de la homa civilizo sur la tuta tero kaj ne en unu lando aŭ nacio aparte.
:naturhistorio (ark.) = natursciencoj.
:religihistorio. Studo pri la estiĝo kaj evoluo de la diversaj religioj.

===={{Tradukoj}}====
{{trad-eko}}
*angla: [1, 2] {{t|en|history}}; [3] {{t|en|story}}, {{t|en|tale}}; [4] {{t|en|concern}}
*araba: [1, 2] {{t|ar|تاريخ|ts=tārīḫ}}; [3] {{t|ar|قصة|ts=Qissah}}
*azerbajĝana: [1, 2] {{t|az|tarix}}
*balia: [3] {{t|ban|satua}}
*bulgara: [1, 2] {{t|bg|история|ts=istórija}} {{g|f}}; [3] {{t|bg|разказ|ts=raskás}} {{g|m}}
*ĉina: [3] {{t|zh|故事|ts=gùshi}}
*ĉina:
**ĉina (tradicia): [1, 2] {{t|zh|歷史|ts=lìshǐ}}
**ĉina (simpligita): [1, 2] {{t|zh|历史|ts=lìshǐ}}
*dana: [1] {{t|da|historie}} {{g|u}}
*estona: [1] {{t|et|ajalugu}}
*feroa: [1–3] {{t|fo|søga}} {{g|f}}
*finna: [1, 2] {{t|fi|historia}}; [3] {{t|fi|tarina}}, {{t|fi|satu}}; [4] {{t|fi|juttu}}
*franca: [1–4] {{t|fr|histoire}}; [3] {{t|fr|conte}}
*germana: [1] {{t|de|Geschichte}} {{g|f}}, {{t|de|Historie}} {{g|f}}
**Bavara: [1-4] Gschicht
**Ŝveba: [1–4] Gschicht
**{{wym}}: [1–3] {{t|wym|gyśicht}} {{g|f}}
*greka: [1–4] {{t|el|ιστορία|ts=istoría}} {{g|f}}
*{{kl}}: [1] {{t|kl|oqaluttuarisaaneq}}; [3] {{t|kl|oqaluttuaq}}
*indonezia: [1, 2] {{t|id|sejarah}}; [3] {{t|id|cerita}}
*Interlingvao: [1–2] {{t|ia|historia}}
*irlanda: [1] {{t|ga|Stair}}
*islanda: [2] {{t|is|sagnfræði}}
*itala: [1–3] {{t|it|storia}} {{g|f}}
{{trad-mezo}}
*japana: [1, 2] {{t|ja|歴史|ts=れきし, rekishi}}; [3] {{t|ja|昔話|ts=むかしばなし, mukashibanashi}}, {{t|ja|物語|ts=ものがたり, monogatari}}; [4] {{t|ja|事|ts=こと, koto}}
*jida: [1–3] {{t|yi|געשיכטע|ts=geshikhte}} {{g|f}}
*kartvela: [1, 2] {{t|ka|ისტორია|ts=istoria}}; [3, 4] {{t|ka|ამბავი|ts=ambavi}}
*kataluna: [1–3] {{t|ca|història}} {{g|f}}
*{{swb}}: [3] {{t|swb|kiswa}}
*kurda: [1, 2] {{t|ku|dîrok}} {{g|f}}; [3, 4] {{t|ku|çîrok}}
*latva: [1] {{t|lv|stāsts}}
*{{mt}}: [1] {{t|mt|storja}} {{g|f}}
*nederlanda: [1–4] {{t|nl|geschiedenis}} {{g|f}}; [3, 4] {{t|nl|historie}}
*norvega:
**libroparola norvega: [2] {{t|sv|historie}} {{g|mf}}
*okcitana: [1–3] {{t|oc|istòria}} {{g|f}}
*pola: [1–3] {{t|pl|historia}} {{g|f}}
*portugala: [1] {{t|pt|conto}}; [1, 2] {{t|pt|história}} {{g|f}}; [3] {{t|pt|estória}}
*rumana: [1, 2] {{t|ro|istorie}} {{g|f}}; {{t|ro|poveste}} {{g|f}}
*rusa: [1, 2, 4] {{t|ru|история|i}}; [3] {{t|ru|рассказ|m}}
*sveda: [1–4] {{t|sv|historia}} {{g|u}}; [3] {{t|sv|berättelse}} {{g|u}}
*hispana: [1–3] {{t|es|historia}} {{g|f}}
*ĉeĥa: [1] {{t|cs|dějiny}} {{fPl.}}, {{t|cs|historie}} {{g|f}}; [2] {{t|cs|historie}} {{g|f}}, {{t|cs|dějepis}} {{g|m}}; [3] {{t|cs|historka}} {{g|f}}, {{t|cs|příběh}} {{g|m}}
*turka: [1, 3] {{t|tr|hikâye}}; [2] {{t|tr|tarih}}; [4] {{t|tr|mesele}}, {{t|tr|sorun}}
*ukraina: [1] {{t|uk|історія|ts=istorija}}
*hungara: [1, 2] {{t|hu|történelem}}; [3] {{t|hu|történet}}
*vjetnama: [1, 2] {{t|vi|lịch sử}}
{{trad-fino}}

{{Referencoj}}
* {{ref-ReVo|historio}}
* {{ref-PIV}}
* {{ref-Tato|eo}}
* {{ref-Simpla Vortaro|historio}}
* {{ref-Majstro}}