historio

Esperanto

 Substantivo

[1] historio

Kazo	Ununombro	Plurnombro
Nominativo	historio	historioj
Akuzativo	historion	historiojn

Vorterseparo

histori/o

Signifoj

[1] Scienco pri la kronologio de la pasintaj okazaĵoj de la homaro kaj de la sociaj faktoj: geografio kaj kronologio estas la du okuloj de la historio.

[2] Rakonto pri gravaj memorindaj okazaĵoj, kronologie aranĝitaj: antikva historio; la historio de la Centjara milito, de Jesuo; la historio de nia vivo; ilin vi konas el via Biblia historio.

[3] Sufiĉe ampleksa kaj grava okazintaĵo: :mi rememorigis al vi la tutan historion; ĝi (la agado de la Delegacio por alpreno de helpa L.I.) estas historio, pri kiu mi ne volas paroli; kion vi diros pri tia historio?; vi kuraĝas ankoraŭ agi tiamaniere post la historio de antaŭe!; tra la tuta mondo li disportos la historion!.

[4] Fantazia rakonto por amuzi aŭ doni moralan instruon: en la tuta mondo neniu scias tiom multe da historioj, kiel la dio de dormo; mi dankas vin, ke vi rakontas al la knabo historiojnZ; la pli aĝaj jam postulas historiojn kun pli profunda enhavoZ; li al gastoj historiojn diris belrakonteG; sed tio ĉi estas alia historio. ☞ anekdoto, fabelo, novelo.

[5] Mensoga rakonto: li diros al vi cent aliajn samspecajn historiojn, kiujn li sonĝisZ; vi havas la arogantecon rakonti al mi centon da malsaĝaj historioj!Z.

Deveno

[1]

Samsencaĵoj

[1]☞ sociologio

[2]☞ analoj, kroniko

[3]☞ aventuro

Kontraŭvortoj

[1] sentempeco

Supernocioj

[1] scienco

Subnocioj

[1] dato

Ekzemploj

[1]

Parolturnoj

[1]

Frazaĵoj

[1]

Derivaĵoj

historia

historieco

historieto. Mallonga historia anekdoto.

historiisto. Sciencisto pri historio: Tucidido estis la plej granda helena historiisto. ☞ historiografo, analisto, kronikisto.

antaŭhistorio = prahistorio 2 k 3.

prahistorio

[1] Studo de la originoj: la prahistorio de Tero.

[2] Periodo de tempo inter la ekhomiĝo k la apero de skribaj dokumentoj.

[3] La responda scienco. ☞ paleolitiko, mezolitiko, neolitiko.

[4] prahistoria. Rilata al la prahistorio: la prahistoriaj civilizacioj, bestoj.

[5] prehistorio = prahistorio 2 k 3.

protohistorio

[1] Transira periodo inter prahistorio k historio, kiam ekzistis nur nerektaj skribaj dokumentoj pri la koncernaj homaj socioj.

[2] La responda scienco.

arthistorio. Parto de la historio, kiu studas la evoluon de la arto.

literaturhistorio. Scienco, pri la esploro de la historio k kondiĉoj de la literaturo aŭ tra la tempo en unu lando, aŭ en pluraj landoj je la sama epoko (kompara literaturhistorio).

mondhistorio. Speco de historio, kiu prezentas la disvolviĝon de la homa civilizo sur la tuta tero k ne en unu lando aŭ nacio aparte.

naturhistorio (ark.) = natursciencoj.

religihistorio. Studo pri la estiĝo k evoluo de la diversaj religioj.

Tradukoj

   

angla: [1, 2] history → en; [3] story → en, tale → en; [4] concern → en araba: [1, 2] تاريخ (tārīḫ) → ar; [3] قصة (Qissah) → ar azerbajĝana: [1, 2] tarix → az balia: [3] satua → ban bulgara: [1, 2] история (istórija) → bg ina; [3] разказ (raskás) → bg vira ĉina: [3] 故事 (gùshi) → zh ĉina: ĉina (tradicia): [1, 2] 歷史 (lìshǐ) → zh ĉina (simpligita): [1, 2] 历史 (lìshǐ) → zh dana: [1] historie → da komuna estona: [1] ajalugu → et feroa: [1–3] søga → fo ina finna: [1, 2] historia → fi; [3] tarina → fi, satu → fi; [4] juttu → fi franca: [1–4] histoire → fr; [3] conte → fr germana: [1] Geschichte → de ina, Historie → de ina Bavara: [1-4] Gschicht Ŝveba: [1–4] Gschicht vilamovica: [1–3] gyśicht → wym ina greka: [1–4] ιστορία (istoría) → el ina gronlanda: [1] oqaluttuarisaaneq → kl; [3] oqaluttuaq → kl indonezia: [1, 2] sejarah → id; [3] cerita → id Interlingvao: [1–2] historia → ia irlanda: [1] Stair → ga islanda: [2] sagnfræði → is itala: [1–3] storia → it ina

japana: [1, 2] 歴史 (れきし, rekishi) → ja; [3] 昔話 (むかしばなし, mukashibanashi) → ja, 物語 (ものがたり, monogatari) → ja; [4] 事 (こと, koto) → ja jida: [1–3] געשיכטע (geshikhte) → yi ina kartvela: [1, 2] ისტორია (istoria) → ka; [3, 4] ამბავი (ambavi) → ka kataluna: [1–3] història → ca ina Ŝablono:swb: [3] [[:kiswa#kiswa (Ŝablono:swb)|kiswa]] → swb[[Kategorio:Tradukoj (Ŝablono:swb)]] kurda: [1, 2] dîrok → ku ina; [3, 4] çîrok → ku latva: [1] stāsts → lv malta: [1] storja → mt ina nederlanda: [1–4] geschiedenis → nl ina; [3, 4] historie → nl norvega: norvega: [2] historie → sv vira, ina okcitana: [1–3] istòria → oc ina pola: [1–3] historia → pl ina portugala: [1] conto → pt; [1, 2] história → pt ina; [3] estória → pt rumana: [1, 2] istorie → ro ina; poveste → ro ina rusa: [1, 2, 4] история (istórija) → ru ina; [3] рассказ (rasskás) → ru vira sveda: [1–4] historia → sv komuna; [3] berättelse → sv komuna hispana: [1–3] historia → es ina ĉeĥa: [1] dějiny → cs ina multenombro, historie → cs ina; [2] historie → cs ina, dějepis → cs vira; [3] historka → cs ina, příběh → cs vira turka: [1, 3] hikâye → tr; [2] tarih → tr; [4] mesele → tr, sorun → tr ukraina: [1] історія (istorija) → uk hungara: [1, 2] történelem → hu; [3] történet → hu vjetnama: [1, 2] lịch sử → vi

Referencoj kaj literaturo

•  historio
• Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, 2005 „historio“.
• Tatoeba, la fraza tradukvortaro, „historio“.
• La Simpla Vortaro, „historio“

Fontoj kaj citaĵoj