Aldono:Pri antonimoj

El Vikivortaro

Alternativoj de antonimoj[redakti]

Ĉi tiu sekcio provizas liston de esperantaj vortoj, kies signifo estas esprimebla aŭ per "mal-vorto" aŭ per aparta radiko.

Ĉar la gramatiko de Esperanto ĉiam permesas uzon la prefikso mal-, kompreneble ĉiam malfruaj paroj povus esti prezentitaj en la alia direkto.Tiel la paro maldekstra/liva ne estas logike pli taŭga ol malliva/dekstra. Tio dirita, kutime deskstra/maldekstra estas multe pli uzata ol liva/malliva, kaj eĉ maldekstra estas pli kutima ol liva. Kaj tio estas la plej ĝenerala kazo, kie unu radiko kaj ĝia mal-vorto estas la ĉefa paro, kutime plezofte uzata. Do la malfrua tabelo simple uzas la ĉefkutiman mal-vorton kiel enigo en la unua kolumno, la ĝenerale malplejofta memstara alternativo en la dua kolumno, kaj nur se ambaŭ havas proksime saman oftecon indikas tion en la tria kolumno. Notinde, dum ofte mal- estas la taŭga prefikso, ankaŭ ekzistas de-, kontraŭ-, invers-, retro-, sen- kaj similaj morfemoj kiuj helpas konstrui antonimojn, kaj do kiuj estas inkluditaj ĉi poste.

Por taksi la oftecon, Tekstaro estas bona indikilo.

Morfemoj
Mal-vorto Alternativo
antaŭaĵo, antaŭa-konduto-tuto, antecedento jura estinteco, paseo, pasintaĵo, precedenco, vivoplenahistorio
antecedento sana anamnezo, paciento-sanahistorio, prepera saninformo
antecedento logika, malkonkludo, malkonsekvenco fontaserto, premiso
kontraŭtegmentotegolo antefikso
malarkto, malsnordpolusa-kontinento antarkto, sudpolusa-kontinento, sudpolusujo
malarkta, malnordpolusa-kontinenta antarkta, sudpolusa-kontinenta, sudpolusuja
malantarkto, mulsudpolusa-regiono arkto, nordpolusa-regiono, nordpolusujo
malantarkta, mulsudpolusa-regiona arkta, nordpolusa-regiona, nordpolusuja
malsudo nordo
malsuda norda
malsude norde
malsuden norden
malsudano nordano
malsudlandano nordlandano
malsudulo nordulo
malsudisto nordisto
maloriento okcidento
malorienta okcidenta
maloriente okcidente
maloriente de okcidente de
malkompaso, malorientilo konfuzilo
malorienten okcidenten
malorienti perturbi
Malproksima Oriento Ekstremoriento, Orienta Azio
maletaoriento grandoriento
malorientano okcidentano
malorientado perturbado
malorientebla konfuza, implika, labirinta
malorientisto okcidentisto
forvagi, malbiri, malorientiĝi, senorientiĝi, malorienti sin, malperdi la orientiĝon deliri, erari, perturbiĝi
malordiĝi konfuziĝi, miksiĝi
maldistingiĝi konfuziĝi, intermiksiĝi
senaplombiĝi, senhelparesti konfuziĝi
malorientiĝo konfuzo, ŝanceliĝo
malorientita konfuza, nebula, svaga
misorientiĝi erari, konfuzi
malpreciza svaga, nebula
Anti-Lebanono Orienta Lebanono[1]
inversa alidirekta, alipozicia, alterndirekta, alternpozicia
inversa gradacio feblenlaŭdo, fortensatiro, soblaŭdo[N 1], sorsatiro, sorvipo
inversa apostrofo, malapostrofo, maldekstra korno malferma apostrofo, ovracitilo, liva korno
inversa-lopo-restaŭro bonto
inversa al trigonometria funkcio ciklometria funkcio
inversa al multipliko divido
malonigi multipliki, obligi
inversa faŭlto suprenŝovaĵo
inversa sinuso sinusarko
inversiri alidirekteniri, returniri
inversa transskribado genfontatransigo
inversa transskribazo genfontatransiga katelizaĵo
kontraŭdirektire returnire, reen
inversa al trigonometria funkcio retrotrafo
kontraŭsence, inverse renverse, returne
inversa-maniere, inverse returneme, returnite
invers-direkte, inversadirekte, inversedirekte dorse, kankre, retroe
sintaksa inversio frazera permuto
inversia permuta
inversii permuti
inversa paro aliiga paro, permuta paro
inversa rilato reciproko, reversio[N 2]
retromutacio reversio
inversa bildo, malbildo antaŭaĵo, antecedento, fonto, ĝermo, kaŭzo, radiko, reciproka bildo
inversa bildigo, inverso de bildigo reciproka funkcio
malantecedento konsekvenco
inversigi alidirektigi, alipoziciigi, alterndirektigi, alternpoziciigi
inversigi, inverso-kalkuli reciprokokalkuli, reversitaksi, retrokiomi
inversigo alidirektigago, alipoziciigago, alterndirektigago, alternpoziciigago
inversigo, inversigo rilate al cirklo, inversigo trigonometria, inversio
inversigebla, invershava reciprokiva, reciprokohava
neinversigebla, neinvershava nereciproka, senreciproka
atmosfera inversio varmatego, termika tavolo
inverse proporcia al la kvadrato proporcia la la duona-eksponento, duonpotencoblige
inverse de hormontriloj trigonometria pozitiva orientiĝo, trigonometrien
inverso spaca dorsafaco, internafaco, postafaco, reverso
inversigilo komutigilo
malreverso averso, roverso
inverso matematika retrobildigo, signuma multiplika neŭtriganto, tiom-ono, reciproko
malintegralo derivaĵo
inverso de la impedanco admitanco
inverso de amplifa faktoro faktoro de penetro
inverso de rezistivo konduktivo
inverso adicia negativaĵo
inverso de la aritmetika meznombro de la inversaj nombroj harmona meznombro
inverso dekstra de la bildigo sekco
ekviinverso involucio
malsaĝa stulta
mallaborema, maldiligenta pigra
maldeca ŝoka, sentofenda
maldecaĵo ŝokago, ŝokaĵo, ŝokparolo
malspritigi, maltrankviligi, senaplombigi, senkonsiligi embarasi, konfuzi, konsterni, miregigi
maltaŭga lama
malnepra, nedeviga, malnecesa akcidenta, ebla, opcia
malflosi droni, enabismiĝi, subakviĝi
malfali ŝvebi
maldormi noktogardi, noktogardostari, noktosentineli, vekplui, vigili, vigli, vigliĝi
maldormado, maldormo vigilo, viglo
maldormema dormoperturba, noktema, vigla
malveki ekdormi, dormiĝi
malvigla apatia, elĉerpita, estingita, kadukiĝinta, senarda, senflama, senkuraĝa
neatendita, senatenda subita, surpriza
malvigli lante agi, pene agi
malfavora ĉagrena, ĝena
malbonaga malica, misigema, suferigema
malmalica bonavida, bonfarema
malescepta laŭleĝa, laŭprincipa, regula
malcerta, necerta, sencerta duba, dubebla, dubanta, nefirma
malĉasta, malpudora voluptama, diboĉa
malĉastadi, malĉasti diboĉi, seksediboĉi, fikonduti
malĉasto diboĉo
malĉastaĵo diboĉaĵo, orgio
malĉasteco diboĉeco
malĉastejo bordelo, diboĉejo
malĉastulo diboĉulo
malĉastisto amovendisto, amoristo, amaĵisto, diboĉisto, prostituito,
malĉefa akcesora, bagatela, duaranga, flanka
malĉifri klarigi, komprenebligi
malfunkcii panei
malfunkciigi elŝalti, estingi
senfunkciigi destinŝanĝi
malĝojigi afekti
malceli vagi
malaliigi konservi, persistigi, restigi, savi, teni
malaliiĝi persisti
nekonforma kontraŭa
malkonforma alispeca, alitipa
malsimila diferenca
malsimiliĝo distingiĝo, diferenciĝo
mala, malsama alia, diferenca, diversa, kontraŭa, inversa
malkonstanta ŝanĝa, varia
maldaŭra provizora
maldiversa monotona, nevaria, unueca,nuformaun, utona
maldiferenca identa, plensimila, sama, tutsimila
kontraŭdiri, kontraŭmeti argumente, kontraŭparoli barive obĵeti, oponi, vetoi
kontraŭparolo, kontraŭargumentado, malakcepto decida decidobaro, obĵeto, opono, vetoo
kontraŭa, kontraŭdira, kontraŭstara, maleca antagonisma, bara, malhelpa, kontrasta, opozicia,
malvorto antonimo
malantonimo sinonimo
malrektenomado, malrektnomado antonomazio
kontraŭi, kontraŭstari, kontraŭopinii, malhelpi al bari, oponi, opozicii
kontraŭe aliflanke, apartantaŭe, inversedirekte, inversepozicie, kompense, tutalie, tute alie
reversflanko komplemento, kompletigaĵo
kontraŭe, kontraŭsence, invers-sence, inversasence, inversesence, inverssence, male, malsence opone
kontraŭe, male, invers-intence, inversaintence, inverseintence, inversintence hazarde
kontraŭado oponado, opono, opozicio
kontraŭulo, kontraŭbatalanto antagonismulo, antagonisto, oponanto, oponulo, opoziciulo
kontraŭaĵo, kontraŭa-cirkonstanco akcidento, hazardo, incidento, okazaĵo
senopono ĉiukonsenta-trafeco, unanima-trafeco
kontraŭag/ alfront/, batal/, lut/
kontraŭparol/ kontest/, rebat/, refut/, reargument/
malimplic/ ekplic/
malcedi reteni, rezisti
malcentri disdoni, disigi, disporti, distri, distribui, flankigi, prisemi
malcentralizi disloki, disirigi, semi, sterni, porciigi, prisemi
malferm/ ovr/
disbuki, malbuki bukovri
disbutoni, malbutoni butonovri
malbonfama fifama
malglori misfamigi
malliberig/ elprizonig/
malformala, neformala libera
nepluŝulda kvita
malkvitigi pluŝuldi
malbar/, malblok/, malembaras/, malŝtop/, bor/, forig/, tru/, pik/
malkaŝi, malkovri, malmaski, malŝirmi eltrovi, senvualigi, nudigi, riveli
malsklavig/ emancip/, forliberigi, forskui, liberig/
malfiks/ movig/
malglu/ disig/, split/
mallig/ deŝir/, ŝir
maldisig/ kunig/
malerig/ arigi
malfend/ alten/,
malfrakciig/ kuneten/
malfragment/ kombin/
malagraf/ alkaten/, alkatenad/, ĉemet/, ĉemetad/, enĉenig/, kroĉ/, kunkatenig/, kunkroĉ/, kunlig/
malkroĉ/ fiks/, implik/
maldivid/ multiplik/, oblig/
malĝen/ facilig/, help/
malbonfaro ĝenago
malbongusta abrupta, acerba, kruda
malbonhumorigi harstarigi, inciti, iriti, kolerigi, nervozigi
malplezurigi ĉagreni, kolerigi, indignigi, ofendi
malbonintenca insida, perfida, malica
mallojala, nelojala fripona, insida, perfida
malbelmaniera bruta, kruda, krudema, vulgaranima
malbonodori fetori, haladzi, stinki
malbonpunkto fiestimigo, fitaskigo, ĝenaĵo
malbonuzi lamuzi, misuzi, trouzi
malklera obskura, vulgaranima
malĝentilega mpertinenta , ŝoka, ulgaranima
malbonvola deteniĝa, fi-rifuza, malafablema, sindetena
malaperig/ detru/, elimin/, eksterm/, forfand/, forig/ vual/, viŝ/
malaper/
malfin/ debut/
malkomenc/ termin/
malstart/ halt/
malĉesiĝ/ ek/
malkomenc/ ĉesig/
enkonduk/ definitiv/
malinteromp/ plu/, ree
maleksig/ inici/
malekzil/ reanig/
malestim/ disdegn/
maltrafa misa
malflor/ putr/, velk/
malstreĉ/ distr/
malabon/ ĉesig/, eksig/ fin/, kvitig/, revok/,
malmend/ nulig/
muldung/ eksig/, demisiig/, senoficig/
malakcept/ rifuz/
malakord/ konflikt/, kverel/
malankr/ debordiĝ/
malsven/ rekonsciiĝ/, senkonsciiĝ/
malaper/ fadi, vaporiĝ/
malaranĝ/ diserig/, konfuz/, perturb/, renvers/, ruinig/
malhelpo haltigaĵo, handikapo, lezo, obstaklo, obstrukco
kontaŭiĝi, malhelpi
malkonstru/ detru/, disfalig/, dispecig/, diskreditig/
malmunt/ disig/
malaarm/ neŭtralig/, sendanĝerig/
malasimil/ elimin/
malatent/ bagatelig/, ignor/
malfuŝ/ flik/
malben/ aflikt/, plag/, skurĝ/, sorĉ/, turment/
malboben/ disrul/, disvolv/, elrul/, elvolv/,
malbolt/ deŝir/, dislig/
malbonigi difekti
malboniĝi kripliĝi
maldika minca
Mal-vorto Alternativo
malŝat/ abomen/, fitaks/, kraĉ/
malam/ abomen/, hat/
malvigl/ morn/
malgaja morna, trista
malhororig/ rav/
malincit/ amuz/
maldelekt/ naŭz/
maldistr/ atentig/, fokus/
malasidu/ neglekt/, preterlasem/, distriĝem/
Mal-vorto Alternativo
malakr/ mol/
malmola dura, rigida
maldura, malmilda delikata, morbida, supla
malrigida fleksebla
malfacila dificila, penatingebla, peneltenebla, penpritraktebla, pentrafebla, pripena
malfacilaĵo, malfacilo adeptaĵo, akrobataĵo, batalo
malfacileco, malfacilo akinezio, asfiksio, kompliko
malfaciligi ĝeni, kompliki, impliki
malfacile akuŝe, anhele, balbute
malsimpla komplika
malakut/ obtuz/
malapostrof/ livkornsign/, unuopovracitil/
Konduta
malafabl/ acid/, abrupt/, fer/, grumblem/, kruel/, lakon/, mizantrop/, rigid/, rigor/, senced/, senkompat/, sever/
malbonkonduta aĉema
malbonkondutulo bubo, huligano, knabaĉo, stratulaĉo
maldelikata abrupta, mezaĉ-ordineraĵa, vulgara
maldelikatulo krudulo, impertinentulo
malaltkvalita mediokra, mezaĉa
malaprob/ kondamn/, negativ/
malfavor/ negativ/
malamik/ advers/, antagonism/, kalumni/, konkur/, konkurenc/, insid/, mok/, opon/
malamika inamika, inimika
malavar/ donacem/
malsocietem/
malĝentil/
malagrabla teda
malplaĉi ĉagreni, ĝeni, indigni
kontraŭbatalecostato antagonismo
malsimpati/
malpacienc/
malmizantrop/ filantrop/, homam/
Mal-vorto Alternativo
malforta febla
kontraŭa, inversa, mala
malpeza leĝera
malmultekos/ ĉip/
malbona mava, maligna
malboneco malbonavideco, malbonfaremeco
malvirta malica, perversa
malbone, maljuste, malprave erare, mise
malbonulo, malvirtulo. maliculo
malkonvene mise
malkonvena misa
malperfekta misa
malfeliĉo miso, misaĵo
malfeliĉego katastrofo, reverso de la medalo
malmiraklo plago
malver/ fals/
malgrav/ bagatel/, neglektind/, sensignif/, senvalor/, vant/
malserioz/ bagatel/, frivol/, vant/
malintenc/ bril/, dens, et/, fort/, gem/, klar/, vigl/, viv/
malet/ eg/, enorm/, gigant/, kolos/
malgrand/ bagatel/, et/, liliput/, mikroskop/, miniatur/
malprofund/ frivol/, plat/, supraĵ/
malfavor/ negativ/
malhermetik/ sorb/
malaerobi/ anaerob/, neaerobi/, oksigenbezon/, oksigendepend/
malafrodizi/ anaphrodisi/, seksinhib/
malvarma frida
dikmalalt/ denskorp/
malanomali/ norm/, normal/
malbonven/ enturdiĝ/, trudiĝem/, sentakt/
maloportun/ ĝen/
neŝancelebl/ firm/
malsannegativ/ salubr/
malbela aĉa, turpa
malbele, malincite abomene, repele
malbelega abomena, hida, naŭza
sufere malriĉa,sufere malfeliĉo,sufere misaventura kompatinda, povra
malkomfortigi molesti
malestiminde abomene, fi, naŭze
malkompakt/ dens/
malabrupt/ iompostiom/, mild/
malaĉa agrabla, bona, mojosa, plaĉa
malliber/ bezon/, ĉirkaŭbar/, ĉirkaŭferm/, enferm/, enprizonig/, enŝlos/, postul/, devig/, necesig/,
malaŭtentika, malaŭtenta apokrifa, pseŭda, strasa, ŝajna
malimita aŭtentika, mema, originala
senpere simule
sendependa aŭtonoma, memstara
maldiferenciĝi gurdi, imiti, mimi, paŭsi, simii, simuli, ŝajnigi
malapartulo sozio
malpufa streĉa
Mal-vorto Alternativo
malplur/[2] unik/, sol/
malpoli-[N 3] mono-
met-
di-
oligo-
malmulta iometa, poka
nur malmulte iomete
malmultiplet/ singulet/
malsufiĉ/, nesufiĉ/ ekses/, plen/, tro/, tut/
maltro/[N 4] sufiĉ/
malpli nur
malpozitiv/ negativ/, subnul/
malabund/ amas/, mult/,
Mal-vorto Alternativo
mallast/ unu/
malprima komponita
malantaŭ post
malfin/ debut/
malkomenc/ termin/
malstart/ halt/
malproksima fora, dista, distanca, lontana
malĝust/ dubind/, ekzakt/, korekt/, konstetebl/, preciz/
malkorekta erera, misfidela
malposttempe akurate, ekzakte, ĝustatempe, ĝuste, precize
malakorda konflikta
malkonklud/ enkonduk/
maldanke al malgraŭ[N 5], spite al
malneg/ aprob/, asert/, certig/, konfirm/, jes/
malbild/ reciprokar/
Mal-vorto Alternativo
malestr/ sklav/
malsuper/ sub/, subig/, subiĝ/
malsupr/ sub/
Mal-vorto Alternativo
malapenaŭ, malapenaŭ/ antaŭlong/, delong/, postlongtemp/, post nelong/
malbaldaŭ, malbaldaŭ/ tard/, antaŭlongtempe, post longe
maldaŭr/ pereem/, pereiv/, pereont/, putrem/, putriĝem/ ŝanĝem/
mallongedaŭr/ efemer/
malpermanent/ provizor/
malfrua tarda
malhieraŭ morgaŭ
malprokrast/ fru/
malĵus, malĵus/ postlonge, postlong/
malofta rara
malaprior/ aposterior/
malrapida lanta, testuda
malhasta asidua, lanta, matura, zorga
malakcel/ brid/, dig/, endig/, moderig/
senbridigi plenliberecigi
malbrila banala, frida, obskura, pala, terna
malbrua silenta
maleminenta sobra
maltuj pliposte, pliantaŭe, neniam
malhast/ kviet/
malfreŝ/ kaduk/, ted/, putr/, sterkind/
malsinkron/ diakron/
malnova olda
malnovaĵo kliŝo, kliŝaĵo, institucio, ŝablono
malnoveg/ arkaik/, arĥaik/, arĥaj/, arkaj/
malnovega antikva, arkaika, arĥaika, arĥaja, arkaja
maldolĉa amara
malgrasa magra
Mal-vorto Alternativo
malĉap/ ŝu/
maldekstra liva
maldekstre live
maldekstren liven
maldekstro livo
maldekstrigi livigi
maldekstrulo livulo
maldekstrularo livularo
maldekstruma alisencuma, alternativorientiĝa, kontraŭhorloĝdireketturniĝanta, kontraŭhorloĝdireketevolviĝanta, livuma, trigonometriorientiĝa
maldekstrenĝira[N 6] negativa-lumo-polarizo-ebeno-rotacio, livenrotacia, livrotacia
ekstremmaldekstra plejrevoluciema
malkap/ pied/
malfrunt/ pug/, vost/
malvosto anteno
malkontraŭ face al
mallonga kurta
malĉe telekineze
apud for
malapuda fora, dista, distanca, lontana
malproksima fora, dista, distanca, lontana
malekster/ en/, intern/
malinter/ ekster/, flank/
malĉirkaŭ, malĉirkaŭ/ neniuflank/
malekstrem/ mez/, median/
maldors/ brust/
malaverso dorsflanko, dorso, reverso
kontaŭflanke rekudri aliflanke-kudri, alflankiĝe-kudri, reversi
malunikflanka flankumita, reversebla
malunuflanka duflanka, kvarflanka, multflanka, plurflanka, triflanka
malluma, malsuna ombra
malantaŭ/ kankr/, invers/, retro/
maleĝ/ edr/
malvidalvid/ dorsaldors
malfasad/ stokej/, tenej/
malperon/ tegment/
malbaz/ apeks/
malsojl/ fin/
malsekven reen
malsupren sob
malsob sor
malantaŭ retro/
malfronta fona, posta
malapertur/ baraĵ/, baril/, kork/, krad/, teg/, tegaĵ/,
malprolog/ epilog/
antaŭparol/ postparol/
malfinal/ prelud/
malfermaĵ/ apertur/, breĉ/, fend/, luk/, por/, tru/
malalt/ bas/
Mal-vorto Alternativo
malsan/ infektit/, morb/, naŭz/, pereem/, pereiv/, pereont/, sufer/
malbonvid/ duonblind/
malmilito paco
antibiotiko probiotiko[3]
postresti anticipi
antaŭtempa anticipa
antaŭ, antaŭtempe anticipe, prepare
antaŭaranĝo anticipo, preparado, preparo
malprokrasti anticipi
antaŭiranto avangardo
maldevanci, malfrui postresti
anticiklono, kontraŭciklono superpremejo
antidorko[N 7][4] saltantilopo
kontraŭveneno antidoto
antaŭpsalmaĵo antifono[N 8][5]
antifrazo ironidiro
antigeno alergiigaĵo, imuniganaĵo, limfocitizaĵo
kontraŭido, kontaŭpraulo Antigono[N 9][6][7]
malsinklinalo antiklinalo
malkonkava konveksta
antikorpo imunoglobulino
sendiulo, senreligiulo agnostikulo, ateisto
Antikristo Bezebuto, diablo, herezulo, satano

Neantaŭnomiaj vortoj kiuj morfologie ŝajnus tiel[redakti]

Ĉi tiu sekcio detalas vortoj kiuj inkludas morfemo tiel mal-, kiuj kutime indikas aŭtonomia senso, sed laŭ malofta situacio ne havas tiel senco.

Ant- vortoj[redakti]

En indoeŭropaj lingvoj povas foje signifi "je la fronta faco", male ol "je la posta faco", kaj per etendado tia ano el kuplo, kiu okupas la rolon de pli-malpli abstrakta oponanta. En esperanto, ĝi ofte estas tiasence trovebla per la antaŭ- prefikso. Pli malofte, ĝi aperas en sinkronie malkomponeblaj vortoj, ekzemple antagonisto. Sed en pluraj esperantaj vortoj, ĝi idas el aliaj radikoj. Tiakaze, ĝi plej ofte devenas el malnova-greka ánthos/ἄνθος: floro, kiu mem idas, laŭ nune teorioj, el proto-indo-eŭropan rekonstruaĵo *h₂éndʰos (branĉido, burĝoni, elburĝoniĝo, graminaco, greso, herbo, floraĵo, ŝoso, sproso)[8].

Krom tiaj kazoj, ankaŭ estas la sufikso -ant/ kaj ĝia derivaĵoj -ante, -anto kaj -antaĵo. Sed ĉar ili estas sufiksoj kaj ĉar ant- ne estas memstara prefikso, ili verŝajne ne produktos terminoj kiuj komencas per tia signifo do ant-, kaj almenaŭ neniu taŭga trafo estis trovita pro ekzempli escepton en ĉi tiu verko.

Plie, ĉi tiu sekcio ne aparte traktas la kazojn de civilaj nomoj Antoneno, Antonio, Antono aŭ Antonenoj la plura memstara vorto, kiu indikas la sep Romiajn imperiestrojn tiel nomitaj. Notu ke laŭ iuj fontoj, ili malprave estas etimologie asociitaj al la malnova-greka ánthos aŭ al la senco netaksebla[9][10][11]. Eĉ se neniu fonto permesas konkludi firme, ili eble estas derivitaj de Ani, la etruska dio de la ĉielo[12].

Fine, anti- ja estas provizata kiel valida prefikso, almenaŭ de PIV kaj ReVo. Ĝi estas sinonima prefikso de kontraŭ-, signifante opozicie al, malamike al. Sed ja ankaŭ estas kazoj kie la vortoj komencanta de anti- ne estas tiel sinkrone analizebla. PIV ekzemplas tion per antiaro, antibiotiko, anticiklono, antikorpo.

Antedono[redakti]

Antedono estas genro de krinoidoj. La vorto paŭsas la novalatino Antedon, kies etimologio estas malcerta[13], sed eble ligita al la malnova greka Anthêdôn/Ἀνθηδών: nimfo asociita kun la antikva urbo Anthedon ĉe la norda marbordo de Beotio[14], kiu mem devenas el la malnova greka por floro[15].

Antemido[redakti]

Antemido estas genro de planto. Paŭso de la novalatino Anthemideae, el Anthemis kaj -eae. Sen surprizo la radiko estas el ánthemon/ἄνθεμον: floro. La sufikso -eae estas uzita por formi nomojn de taksonomiaj triboj de plantoj, algoj kaj fungoj[16][17].

Antemo[redakti]

Laŭ ReVo, antemo est genro el familio asteracoj[18]. La nomo devenas el novalatino, Anthemis, el malnova greka anthemís/elἀνθεμίς: kamomilo, el anthêma/ἄνθημα: eflorekso, kun la ina-substantiviga sufikso -ís/-ίς[19].

PIV donas tute alia difino kun brita-specifa senco: moteto kun vortoj el la Biblio[20]. Eble devena el la angla anthem, el latino antiphōna, el antikva greka antíphōna/ντίφωνα: komponita el antí/ἀντί: kontraŭ, kaj phōnḗ/φωνή: voĉo, sono[21]. Inter aliaj sencoj anthem sinonimas antiphon, religia muzikaĵo kantita respondeme: tio ŝajnas konrespondi kun la senco provizata de PIV.

Antenario[redakti]

Antenario estas genro de dioikaj plurjaraj herboj en la familio de Asteracoj[22][23]. La nomo devenas el Latino anteno, kaj aria, tio estas ligo alposedo de, aludante al simileco de klabe-formaj papusaj[N 10] aristoj en stamenaj floretoj kun antenoj de iuj insektoj[24][25][26][27][28][29][30].

Anteno[redakti]

Anteno estas nomo de tubformaĵoj, kiu ekzakta naturo dependas el la uzokazo: palporgano, ŝiparkitekturero, ondadisradiadilo. El Latino antemna, jardo, parenca kun la greka anateinô/ἀνατείνω: disfaldi/etendi/suprenstreĉi, el aná/ἀνά: antaŭen/supren, kaj teínô/τείνω: streĉi[31][32].

Antiaro[redakti]

Antiaro estas genro de planto. El nova latino Antiaris, el nederlanda antjar, el java ancar, loka nomo de upaso kio estas venena arbo[33][34][35][36][37].

Anteridio[redakti]

Anteridio estas iĉa organo ĉe plejparte el kriptogamoj[38][39]. Devena el la malnova greka anthērós/ἀνθηρός: flora/floranta[40][41], kune kun la latina diminutiva sufikso -idium.

Antero[redakti]

Antero estas suprastamenoparto. El malnova greka anthêrós, ἀνθηρός, floro/floranta[42].

Anterozoido[redakti]

Anterozoido estas virseksa gameto de la plantoj. Devena el la malnova greka anthērós/ἀνθηρός: flora/floranta, kaj zôoeidês/ζωοειδής: simila al animalo[43][44][45].

Antilido[redakti]

Antilido estas genro de planto el fabacoj. El latino anthyllis, el malnova greka anthullís/ἀνθυλλίς, el ánthullon/ἄνθυλλον kun la sufikso -ís/-ίς[46][47], kies radiko devenas el ántheion/άνθιον[48]. Do verŝajne, el ánthos/ἄνθος: floro.

Antociano[redakti]

Antociano estas vegetaĵo. Komparu kun la angla anthocyanin, la franca anthocyane, kaj la itala antociano. Dum ciano ja estas memstara vorto por nomi kemia radiko nitrilo, kaj cian- estas uzebla kiel prefikso signifanta "bluecon", pli precize cejana koloro, tio estas inter blua kaj verda koloroj. Antocianoj ja foje estas bluaj, sed ankaŭ ruĝa aŭ viola.

Antoksanto[redakti]

Antoksanto estas genro de planto. La vorto paŭsas anthoxanthum, kiu mem estas prunto de Novalatino, latinigo de pli frua anthoxanthon, el malnova-greka ánthos, kaj xanthón, neŭtra de xanthós "flava". Do tio referencas al flaveca koloro de la spiko kaj semo en Anthoxanthum odoratum[49]. Vidu ankaŭ ksantelasmo, ksantino, ksantio, ksantofilo, ksantomo, ksantomozo, ksantoproteino, ksantosomo.

Antologio

Antologio estas kolekto de elektitaj verkoj, plejkutime pecoj en prozo aŭ verso. Ĝi devenas el la malnova-gerka anthológos/ἀνθολόγος, kies fino devenas el légô/λέγω: pluki. Do ĝi litere signifas "pluki floron", kio estas poezia maniero diri ke la kolektitaj verkoj inspiras plezuron similan ol arigaĵo de okulfrapaĵo.

Antozooj[redakti]

Antozooj estas sinonimo de koraluloj. Tie la fino de la vorto devenas el zỗion/ζῷον: animalo. Do tie la termino litere signifas "floro-animaloj".

Anturio[redakti]

Anturio estas genro de planto. La vorto devenas el anthurium, kiu ĝi mem devenas el malnova-greka ánthos/ἄνθος: floro, kaj oura/οὐρά: vosto[50].

Antuso[redakti]

Antuso estas genro de birdo, la nomo estas sinonimo de pipio. Ĝi estas paŭso de Latino anthus, trovebla ekzemple en Naturalis Historia fare de Plinio la Maljuna[51][52].

Malica[redakti]

Almenaŭ la PIV, ja ekzistas la vorto ico. Sed ĝi estas mallongigo kiu signifas "integra cirkvito" (komparu kun la angla IC, kaj chip). Do ĝi estas tute malrilata al malica, kiu signifas "konscie malbonfarema kontraŭ la aliaj". Komparu kun la angla malicious (malica), el malnovfranca malicios (malbonintenca, spitema, malvirta, malpia, malica[53]), el la latina malitiosus (malica, malpia, malvirta, mishumora, ruza, spita), el malitia ("malico"), el malus ("malbona"). Dum la morfemo mal- prave devenas el la sama etimologio, tio estas analizo kiu validas nur diakronie, kaj sinkronie malica ne estas malkomponebla.

Referencoj[redakti]

La verkado de la paĝo ĝenerale beneficis de la konsultado de la jenaj rimedoj:

La pli specife konsultitaj fontoj estas la sekvantaj:

  1. https://eo.wikipedia.org/wiki/Anti-Lebanono
  2. Rezulto de priserĉo de la Tekstaro de Esperanto pri " malplur"
  3. Naturaj Probiotikoj: Manĝaĵoj, kiuj Provizas Bonajn Bakteriojn | Dieto Nutri
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Springbok#Etymology
  5. https://fr.wiktionary.org/wiki/antienne
  6. Etymologie Français latin grec Sanskrit - Antigone
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Antigone
  8. Anthurium andraeanum (Flamingo Flower), The Plant & Uses | Kalliergeia
  9. https://fr.wiktionary.org/wiki/Antoine
  10. anthony | Search Online Etymology Dictionary
  11. Meaning, origin and history of the name Anthony - Behind the Name
  12. https://en.wiktionary.org/wiki/Anthony#English
  13. Antedon | Definition of Antedon by Merriam-Webster
  14. https://useful_english.en-academic.com/6204/Antedon
  15. ἀνθηδών - Wiktionary
  16. https://en.wiktionary.org/wiki/Anthemis#Translingual
  17. https://en.wiktionary.org/wiki/Anthemideae
  18. https://www.reta-vortaro.de/revo/dlg/index-1g.html#antem.0o
  19. ἀνθεμίς
  20. https://vortaro.net/#antemo_kdc
  21. https://en.wiktionary.org/wiki/anthem#English
  22. https://en.wikipedia.org/wiki/Antennaria
  23. https://vortaro.net/#dioikaj_kdc
  24. http://beta.floranorthamerica.org/Antennaria
  25. https://en.wiktionary.org/wiki/club
  26. https://en.wiktionary.org/wiki/clavate
  27. https://en.wiktionary.org/wiki/floret
  28. https://en.wiktionary.org/wiki/staminate
  29. https://en.wiktionary.org/wiki/pappus
  30. https://www.reta-vortaro.de/revo/dlg/index-1g.html#arist.0o
  31. https://fr.wiktionary.org/wiki/antenne
  32. https://fr.wiktionary.org/wiki/antemna#la
  33. https://en.wiktionary.org/wiki/Antiaris
  34. https://fr.wiktionary.org/wiki/upas
  35. https://www.merriam-webster.com/dictionary/Antiaris
  36. https://vortaro.net/#upaso_kdc
  37. https://www.mobilewiki.org/en/Antiaris_africana-6264242842
  38. https://fr.wiktionary.org/wiki/anth%C3%A9ridie
  39. https://vortaro.net/#anteridio_kdc
  40. https://en.wiktionary.org/wiki/antheridium
  41. https://en.wiktionary.org/wiki/anther#English
  42. https://fr.wiktionary.org/wiki/anth%C3%A8re
  43. https://fr.wiktionary.org/wiki/anth%C3%A9rozo%C3%AFde
  44. https://fr.wiktionary.org/wiki/anth%C3%A8re#fr
  45. https://fr.wiktionary.org/wiki/zo%C3%AFde#fr
  46. https://fr.wiktionary.org/wiki/anthyllis#la
  47. https://en.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%80%CE%BD%CE%B8%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CF%82
  48. ἄνθος - Ancient Greek (LSJ)
  49. Anthoxanthum | Definition of Anthoxanthum by Merriam-Webster
  50. https://fr.wiktionary.org/wiki/anthurium
  51. https://fr.wiktionary.org/wiki/anthus
  52. https://en.wiktionary.org/wiki/anthus
  53. malicious | Origin and meaning of malicious by Online Etymology Dictionary

Notoj[redakti]

  1. Komparu kun laŭdacio (laŭdparolo)
  2. Semantike, ĝi fakte ne taŭgas, ĉar ĝi temas pri genan ŝanĝon. Sed tio estas la plej morfologike proksima de la Angla kaj Franca converse kiu ja semantike taŭgas. Notu ke PIV difinas konversi, sed kiel sinonimo de konversacii. Tekstaro provizas ekzemplo de uzo de konverso kun verŝajne la senso ŝanĝigi intiman/spiritan kredon; sed la kutima termo por tio estas konverto. La radiko konvert/ ja povas esti uzita por esprimi ĝeneralan ŝanĝon laŭ alia fako, sed ne specife indikas inversan rilaton, nur aliigon. Alternativo al konvert/ estas uzi la prefikso trans-, kio permesas esprimi pli precizan celon: transbapti, transfluigi, transtipi…
  3. Tiuj estas uzata kiel fakaj prefiksoj, sed ne permesas memstara vortoprovizado. Fakte di/, met/, mon/ kaj pol/ ja ekzistas kiel memstara radiko, sed kun tute aliaj sensoj. Do nur oligo- estas senambigueca, kaj eĉ tie, malmult/ estas laŭkutimepreferinde.
  4. Notu ke netro ŝajnas tute neuzita, kontraŭe al nesufiĉ/.
  5. Notu ke graŭ ne estas memstara laŭkutime. Etimologie malgraŭ verŝajne devenas el la franca malgré, kies etimo gré tradukebeligas vol/. Komparu kun agréer (aprobi), kaj à son bon gré (laŭvole).
  6. Ĉi tie la kemifaka termino ne povas esti disigita al la radiko ĝir/, kies signifo tute ne konvenas al la difino proponita de PIV pri maldeksternĝira. Ĝi verŝajne estas prunta vorto, komparu kun la Franca lévogyre, la Hispana levógiro dum la Angla uzas levorotatory.
  7. El Antidorcas, kiu signifas kontaŭeca-gazelo, tio estas anti-gazelo. Notu ke sinkronie, dorko ne estas memstara vorto sinonima de gazelo. Sed ĉar ĝi ne estas mestara vorto por iu ajn senco, tio estus malpligrava problemo uzi ĝin tiel.
  8. El malnova greko antiphônos/ἀντίφωνος: respondante al.
  9. Kompreneble, oni nur povas uzi ĝin metafore per antonomazio. Antigono ja estas ambaŭ filino kaj fratino de Edipo en la helena mitologio. La nomo etimologie devenas el la greka Antigónê/Ἀντιγόνη, el anti/αντι: kontraŭ, kaj goné/γονη: generado/koncipado, kaj goneus/γονευς: patro/gepatro/prapatro, derivitaj de la verbo gignomaï/γιγνομαι: deveni/naski/okazi/celi. La asocia signifo de la tuto varias laŭ interpretado: inda de unu gepatroanstataŭ de unu gepatro.
  10. Ĉi tie papuso tadukas la angla pappus, paŭsanta la vorto poluso el la Latino polus.